Düz bir il əvvəl, 27 aprel tarixində Azərbaycan Mərkəzi Bankı (AMB) dörd bankda – “Atabank”, NBC, “Amrahbank” və “AGBank”da müvəqqəti idarəetmə tətbiq etdi. Növbəti iki həftə ərzində bu maliyyə strukturlarının lisenziyaları ləğv edildi və iflas olduqları elan edildi.
Bank və maliyyə eksperti, hüquqşünas Əkrəm Həsənovun AYNA-ya dediyinə görə, son bir ildə fiziki şəxslərin sığortalanmış əmanətlərinin böyük əksəriyyəti geri qaytarılıb: “Bəzi əmanətçilərin hələ də problemləri var - yatırdıqları pul ya geri qaytarıldı, ya da depozitləri qismən kompensasiya edildi. Eyni zamanda, ən ciddi problemlər fiziki şəxslərdə deyil, çünki əmanətləri sığortalanır. Sahibkarlar və hüquqi şəxslər bankların ləğv edilməsindən əziyyət çəkirlər. Pulları nəinki geri qaytarılmadı, əksinə qanuna zidd olaraq, onlara heç bir məlumat vermirlər, baxmayaraq ki, rübdə bir dəfə maliyyə hesabatları və ləğvetmə planları barədə məlumat verməlidirlər”.
Mütəxəssis əvvəlki illərdə olduğu kimi, bankların ləğvedicisi olan Əmanətlərin Sığortalanması Fondunun qeyri-şəffaf şəkildə fəaliyyət göstərdiyini və bir çox qanun pozuntusuna yol verdiyini bildirib: “Buna görə ləğvedicinin addımları ilə bağlı şübhələr bir qartopu kimi böyüyür. Buna əlavə olaraq, son bir ildə adı çəkilən dörd bank üçün kreditor komitələri yaradılmayıb. Və əvvəlki iflas edən banklarda belə komitələr qismən iştirak edirdisə, son dörd maliyyə qurumunun iflas etməsi halında tamamilə olmadı”.
Həmsöhbətimiz xatırladıb ki, kreditorlar komitəsinin ləğvetmə prosesinə nəzarət etmək səlahiyyəti olan iflas etmiş bir bankın kreditorlarının qanuni mənafelərini təmsil edən bir struktur mövcuddur: “Komitələr ləğvedicinin fəaliyyətinə nəzarət etməyə görə yaradılır ki, qalanları götürməklə, heç kim bankı maddi cəhətdən bitirməsin, lakin səriştəli şəkildə bölsünlər. Komitələr ləğvetmə prosesi zamanı fiziki şəxslərə növbədənkənar ödəmələrin olmamasına və bankın əmlakının qənaətlə idarə edilməsinə nəzarət etməlidirlər. Heç bir “otkat”, lazımsız ödəniş və xərclər olmasın ki, bankların əmlakı açıq auksionlarda dürüst satılsın. Əmanətlərin Sığortalanması Fondu vicdanla bankın verdiyi kreditləri tələb edə bilməsi üçün kulis arxasında maxinasiya, korrupsiya əməliyyatları və s. olmamalıdır”.
Həsənov əmindir ki, əgər komitələr yaradılmayıbsa, bu, yaxşı niyyətlərin olmamasına işarədir: “Yəni sadalanan pozuntuların hamısının baş verdiyini göstərir. Buradan belə çıxır ki, ölkədə kreditorların, xüsusilə sahibkarların hüquqları qorunmur. Bu, lazımi bir investisiya və iş mühitinin olmadığı deməkdir. Axı pul qoyanların maraqları qorunmasa, buraya kim investisiya qoyacaq? Banklara etibar edəcəklər? Söhbət bankların iflas etməsindən getmir - bu, bütün dünyada baş verir”.
“Məsələ burasındadır ki, bizdə bankların ləğvi prosesi çox qeyri-şəffafdır, çoxsaylı qanun pozuntuları mövcuddur və kreditorların hüquqları qorunmur. İflas edən bankların ləğvi kimin üçünsə sərfəli bir biznesə çevrilir. Ümid edirəm ki, dövlət başçısının bu sahədəki siyasətini sabotaj edənlər tanınmış nazirlərin, yerli icra hakimiyyəti başçılarının, həkimlərin və s. taleyini yaşayacaqlar. “Kreditorlar nə etməlidir” sualına gəldikdə, birləşmək və məhkəmələrə iddia qaldırmaq lazımdır. Başqa variantlar yoxdur, çünki əks halda heç bir şey almayacaqlar. Yeri gəlmişkən, bəzi kreditorlar bu sadə həqiqəti artıq dərk ediblər”, - deyə hüquqşünas vurğulayıb.