SON DƏQİQƏ
XalqXeber.Az » Gündəm » Generellar növbəti dəfə Bakını seçdi: Təsadüfdür, yoxsa... - TƏHLİL

Generellar növbəti dəfə Bakını seçdi: Təsadüfdür, yoxsa... - TƏHLİL

Tarix:

13-07-2019, 12:20

/ 1 753 dəfə oxundu.
Generellar növbəti dəfə Bakını seçdi: Təsadüfdür, yoxsa... - TƏHLİL

Nəinki daim şəxsi fantaziyalarına meydan verməyə həvəsli və imkanlı olan erməni politoloqları və təhlilçiləri, hətta siyasətçiləri və diplomatları arasında çoxdan belə bir fikir var ki, əgər Ermənistan Rusiya ilə geosiyasi ittifaqdadırsa və əgər Azərbaycan Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatının üzvü deyilsə, deməli, o, müəyyən mənada təhdidlərə kövrək dərəcədə həssas ölkədir, ona təzyiq göstərmək və bu və ya digər tələbi və yaxud da ssenarini qəbul etdirmək olar.
Reallıqda isə hər şey tərsinədir: heç bir hərbi blokun üzvü olmayan Azərbaycan yox, “Rusiya NATO-su”nun üzvü olan Ermənistan formal, şərti olaraq müstəqil və suveren dövlət kimi mövcud olmaqdadır.

Yəqin bunun ən yaxşı təsdiqi, Azərbaycanın apardığı hərbi-siyasi kursa dünyanın böyük güclərinin və bloklarının verdiyi dəstəyin ifadəsi budur ki, nəinki NATO liderləri, eləcə də Rusiyanın hərbi rəhbərliyi mühüm tədbirlər və danışıqlar üçün İrəvanı yox, Bakını seçirlər və belə seçimlər heç də ani, təsadüfi xarakter daşımır, özünü düşünülmüş və sistemli bir siyasətin nəticəsi kimi təzahür etdirir.

Balanslı, tarazlaşdırılmış siyasət aparmaq, praktikada neytrallığını saxlaya bilmək elə də asan məsələ deyil, xüsusən də yeni-yeni nüfuz coğrafiyaları uğrunda çox kəskin bir savaşın getdiyi dünyada. Bundan başqa, biz yüz faiz əminik ki, ən azı Nikol Paşinyanın komandası böyük bir məmnuniyyətlə Azərbaycanın apardığı hərbi – siyasi kursu, onun dünyanın qüdrətli qütblərinin maraqlarını balanlaşdırmaq təcrübəsini təkrar etmək istərdi ki, öz ölkələri üçün yeni inteqrasiya sxemləri və ya kanalları açsınlar, ən əsası da ölkələrini Qərblə yaxınlaşdıra bilsinlər.

Amma bir az əvvəldə qeyd etdiyimiz kimi, bu elə də asan iş deyil, belə bir siyasət aparmaq üçün nəinki müvafiq resurslar zəruridir, həm də təkcə siyasi liderlərdən deyil, eləcə də bütövlükdə cəmiyyətin özündən qətiyyət və prinisipiallıq tələb olunur...

Dünyanın iki əsas hərbi blokunun yüksək çinli zabitlərinə -generallara gəldikdə isə, onların əlbəttə ki, müzakirə etməli problemləri çoxdur.

Hazırda çox mürəkkəb və hətta dolaşıq proseslər cərəyan edir –bir tərəfdən, belə hesab olunur ki, guya ABŞ prezidenti rusiyalı həmkarına gizlədilməyən və aşkar bir simpatiya ilə yanaşır, onu İran problemi, Şimali Koreyanın tərk-silahı və əlbəttə, Venesuela siyasi böhranı kimi problemlərin çözümünə cəlb etmək istəyir.

Amma bu, aldadıcı görüntü, səthi bir yanaşmadır və reallıqda bunların arxasında dünyanın böyük dənizləri və enerji hövzələri uğrunda kəskin bir savaş gedir ki, bunun da əyani təsdiqi Gürcüstandakı indiki vəziyyət və yaxud da Ukrayna ətrafında baş verən proseslərdir.

Məsələn, aydındır ki, gürcü hadisələrinin arxasındakı geosiyasi izlər getdikcə daha qabarıq forma alır. Burada nə baş verir? Məsələ bundadır ki, Gürcüstan və Ukraynanın iştirakı ilə Qara dəniz tədircən NATO-nun və ABŞ qüvvələrinin nəzarəti altına keçir. Əslində rusiyalı siyasi təhlil adamları çoxdan haray – həşir salmışdılar ki, Şimal dənizinin arxasınca faktiki olaraq Qara dəniz də itirilir.

Ötən yazıda artıq qeyd etmişdik ki, ABŞ “GUAM üçlüyü”nü – Ukraynanı, Gürcüstanı və Moldovanı maksimum dərəcədə Rusiyadan uzaqlaşdırmaq niyyətindədir. Vaşinqton hazırda möhtəşəm bir plan üzərində çalışır və onun adı şərti olaraq belədir: “Postsovet məkanında Rusiyanın təsirinin azaldılması”. Artıq 2020-ci ildə ABŞ bu məqsədlə düz yarım milyarddan artıq vəsait xərcləmək niyyətindədir. Geosiyasi məqsədlər bu dəfə daha genişdir: ABŞ yaxın perspektivdə adı çəkilən bu ölkələrin Rusiyadan iqtisadi, siyasi, energetik və hətta informasıya asılılığına son qoymaq niyyətindədir. Moskvada isə yaxşı başa düşürlər ki, Qara dənizdən sonra növbə Azov dənizinə çatacaq və Rusiya NATO-nun və ABŞ-ın hərbi-dəniz qüvvələrinin həlqəsində qalacaqdır.

Odur, bu gün üçün bir məsələ aydındır: qeyd olunan hadisələrin arxasında real geosiyasi ambisiyalar dayanır və bəlkə də bir vaxt politoloqların həvəslə müzakirə etdiyi məsələ - Qara dəniz hövzəsi və hətta mümkündür ki, Cənubi Qafqaz uğrundakı savaş artıq başlayıbdır və bu, təkcə “Gürcü arzusu” ilə “Vahid Milli Hərəkat”ın hakimiyyət savaşı deyil, dünyanın iki böyük gücünün çəkişməsidir.

Niyə biz ilk baxışda Azərbaycana aid olmayan detalın üzərində dayandıq? Gürcüstan bizim qərb, İran isə cənub qonşumuzdur və hazırda elə vəziyyət yaranıb ki, ABŞ-la Rusiyanın bu ölkələrə münasibətdəki siyasəti nəinki uzlaşmır, hətta tamam biri-birinə əks-polyar bir xarakter daşıyır. Biz hələ onu demirik ki, bizim ən yaxın müttəfiqimiz Türkiyəylə ABŞ arasında sərin münasibətlər hökm sürür. KİV-lərin S- 400 –lərin ilk avadanlıqlarının Türkiyəyə gərtirilməsi haqqındakı xəbərləri həm də bir az narahatlıq yaradır: görən, prezident R.T.Ərdoğan “G-20” toplantısında amerikalı həmkarının bütün irad və tərəddüdlərini aradan qaldıra bildi, yoxsa Ankara ilə Vaşinqton arasındakı münasibətlər bir az da sərinləşəcək – axı

Tramp cənablarından fərqli olaraq Senat Türkiyəyə qarşı daha acıqlıdır...

Belə mürəkkəb, hətta çox dolaşıq vəziyyətdə balanslaşdırılmış və ya neytral siyasət aparmaq bizim siyasətçilərdən və diplomatlardan zərgər dəqiqliyi tələb edir. Amma demək olar ki, rəsmi Bakı bu işin öhdəsindən gələ bilir - ən azı generalların daha bir görüşü bunu deməyə əsas verir...
Hüseynbala Səlimov

Şərhlər

XƏBƏR LENTİ